Rzeżączka to choroba bakteryjna wywołana przez dwoinkę rzeżączki, potocznie nazywaną gonokokiem, Neisseria gonorrhoeae. Rzeżączka należy do grupy chorób przenoszonych droga płciową.
Zakażenie. Do zakażenia dochodzi w trakcie kontaktu seksualnego, z matki na dziecko w trakcie porodu drogami natury, a także pośrednio poprzez przedmioty. Zakaźna jest wydzielina ropna z dróg moczołpciowych i odbytu. Okres od zakażenia do wystąpienia objawów to zwykle od 2 do 7 dni.
Rzeżączka u kobiet – objawy
Objawy mogą być minimalne, średnio lub mocno nasilone. Czasami objawy są tak dyskretne, że kobieta nie wiąże ich z chorobą. Najczęściej obserwuje się wypływ mlecznej, ropnej wydzieliny z cewki moczowej, pochwy lub odbytu. Pojawia się dyskomfort, ból, pieczenie, mrowienie, zaczerwienienie cewki moczowej, ból w trakcie oddawania moczu i częste oddawanie moczu. Zakażenie przeniesione do pochwy w trakcie stosunku seksualnego powoduje zapalenie szyjki macicy. Występują wówczas śluzowo-ropne, ropne upławy, krwawienia międzymiesiączkowe, pobolewanie i ból podbrzusza. Występują nasilone dolegliwości bólowe w trakcie współżycia. Rzeżączka bezobjawowa, skąpoobjawowa lub źle leczona może powodować zapalenie jajowodów, jajników, narządów miednicy mniejszej (PID). Następstwem takich powikłań może być ciąża pozamaciczna lub niepłodność.
Rzeżączka u mężczyzn – objawy
Po kilku dniach od zakażenia (czasem już po 1-2 dniach ) rozwija się zapalenie cewki moczowej w jej przednim odcinku. Początkowo pojawia się skąpa śluzowo-surowicza wydzielina, następnie zwiększa się jej ilość i zmienia w ropną. Wydzielina jest gęsta, nieprzezroczysta, koloru mlecznego lub mleczno-żółtego, czasami podbarwiona krwią. Mężczyźni zgłaszają palenie, pieczenie, ból w cewce moczowej, ból w trakcie oddawania moczu. Nieleczone zakażenie powoduje zapalenie najądrza, a także zapalenie gruczołu krokowego, czy pęcherza moczowego. Wystąpić może ból jądra, pobolewanie podbrzusza, dreszcze, gorączka. Infekcja może dotyczyć także odbytu i odbytnicy. Wówczas wśród objawów dominować będzie ból, świąd i ropna
Rzeżączka u dzieci – objawy
Rzeżączka u dzieci przede wszystkim dotyczy noworodków. Do zakażenia dochodzi w trakcie porodu drogami natury. Zakażone drogi rodne matki są źródłem infekcji dziecka. Dochodzi do obustronnego ropnego zapalenia spojówek. Zakażenie w układzie moczopłciowym lub odbycie może wskazywać na wykorzystanie seksualne.
Rzeżączka rozsiana
U około 1-3% osób z nieleczonym, przewlekającym się lub źle leczonym zakażeniem może dojść do przedostania się bakterii do krwioobiegu. Ta drogą rozsiewają się po organizmie. Rozsiana rzeżączka najczęściej występuje u młodych aktywnie seksualnych osób.
- zapalenie stawów – poczatkowo występuje ból stawu i ścięgien (najczęściej kolanowego, Achillesa), a następnie septyczne jego zapalenie,
- wysypka plamista, grudkowa, krostkowa, czasami podbarwiona krwią,
- ograniczone zapalenie otrzewnej w okolicy wątroby – zespół Fitz-Hugh-Curtisa – choroba dotyczy głównie kobiet. Objawia się dolegliwościami bólowymi w prawym podżebrzu,
- zapalenie opon mózgowych, zapalenie wsierdzia inne,
Diagnostyka
Diagnostyka obejmuje wymaz i pobranie ropnej wydzieliny.
- preparat bezpośredni oglądany pod mikroskopem
- posiew mikrobiologiczny
- testy serologiczne
- testy genetyczne DNA.
Leczenie
Niepowikłane ostre zakażenie leczy się łatwo. W standardzie zalecane jest leczenie skojarzone – jednorazowe podanie antybiotyku domięśniowo i doustnie. Powikłane zakażenia wymagają dłuższej, złożonej antybiotykoterapii. Diagnostyce i leczeniu powinna poddać się partnerka/ partner seksualny. Należy zachować wstrzemięźliwość seksualną co najmniej siedem dni po leczeniu.
Przez wiele lat / dekad nieprawidłowe leczenie rzeżączki spowodowało wytworzenie u bakterii mechanizmów odporności na wiele antybiotyków. Często nieskuteczne są penicyliny, fluorochinolony, tetracykliny, tak powszechnie kiedyś stosowane.
Badania w kierunku rzeżączki należy wykonać gdy:
- wystąpiło ryzykowne zachowanie seksualne,
- wypływa ropna wydzielina z cewki moczowej
- występuje dyskomfort, pieczenie, ból, w cewce moczowej,
- u kobiet – występują upławy, krwawienia międzymiesiączkowe, pobolewanie podbrzusza
- u mężczyzn – występuje ból najądrza, jądra, domieszką ropy lub krwi w nasieniu, zaburzenia wzwodu, bóle podbrzusza, zapalenie prostaty
- wypływa ropna wydzielina z odbytu, pojawia się świąd, pieczenie i ból tej okolicy po analnym stosunku seksualnym,
- wystąpiło zapalenie gardła po oralnym stosunku seksualnym,
- doszło do zapalenia stawu o niejasnej przyczynie,przede wszystkim u młodej aktywnie seksualnej osoby
